सोन्यासारखी सोनल

त्या दिवशी संध्याकाळी फोनवर माझी सेक्रेटरी यास्मिन रडत रडत म्हणाली, "मॅडम, आजही मुझे पता चला था कि सोनल कागली हॉस्पिटलमें दो दिन से भर्ती थी. अभी उधर फोन करा, तो बता रहे हैं कि थोडी देर पहलेही सोनल की डेथ  हो गयी". अचानक आलेल्या या बातमीने मीही क्षणभर अचंभित झाले. पण पुढच्या क्षणी स्वत:ला सावरून, यास्मिनला शाब्दिक धीर देऊन फोन ठेऊन दिला.

दहा वर्षांपूर्वी, मी व डॉक्टर जैन यांनी शेजारी शेजारी क्लिनिक्स चालू केली. या काळात, माझ्या क्लिनिकच्या पाच सात  सेक्रेटरी  काम सोडून गेल्या. पण  सोनल मात्र पहिल्या दिवसांपासून  डॉक्टर जैनांकडे टिकून होती. न चुकता वेळेवर येणारी, कितीही उशीर झाला तरी शेवटपर्यंत थांबणारी, सुस्वभावी, मितभाषी, गुणी मुलगी. डॉक्टर जैन यांच्या क्लिनिकमध्ये तिच्या असण्याची मला इतकी सवय झाली होती की आता यापुढे ती कधीही दिसणार नाही वा  भेटणार नाही हे मनाला पटवणे फार जड जाते आहे.

सुरुवातीला, एक-दोन शब्दांची अथवा निरोपांची देवाण-घेवाण होता होता पुढे माझ्या व तिच्या गप्पाही व्हायला लागल्या. माझ्या क्लिनिकला कुलूप असताना, माझ्याकडे एखादा पेशंट आला तर सोनल मला लगेच फोन करून कळवत असे. माझ्या सेक्रेटरीकडून तिच्याबद्दल थोडीफार माहिती कळायची. सतत आजारी असणारे वयोवृद्ध वडील, शरीराने अधू असलेला भाऊ आणि घरची गरीबी. मोठ्या बहिणींची लग्न झालेली पण हिच्या लग्नाचा योग काही जुळून येत नव्हता. क्लिनिक संपल्यावर जोराचा पाऊस असला, तर माझ्या सेक्रेटरी मुलीबरोबर मी आवर्जून सोनललाही तिच्या घरापर्यंत गाडीतून सोडायचे. अगदी मोडकळीला आलेल्या वाड्यात दोन खोल्यांमध्ये तिचे कुटुंब भाड्याने रहायचे. ते पाहून मला नेहमी दु:ख होत असे. अशा परिस्थितीतही सोनल हसतमुखाने काम कसे करायची, हे एक न उलगडलेले कोडे होते. 

पाच सहा वर्षांपूर्वीची गोष्ट असेल. "सर्दी खोकला झाला आहे, काहीतरी औषध लिहून दया" असे सांगत सोनल माझ्याकडे आली. न तपासता नुसतेच औषध लिहून देणे योग्य न वाटल्याने स्टेथोस्कोप  तिच्या छातीला लावला आणि मी दचकलेच. तिच्या हृदयाच्या दोन झडपा बऱ्याच खराब आहेत, हे मला कळले. मी जुजबी औषध लिहून तिला पाठवून दिले पण लगेच डॉक्टर जैनांना फोन करून माझे निदान सांगितले. डॉक्टर जैनांनी त्वरित तिच्या सर्व तपासण्या करून घेतल्या आणि त्या दुर्दैवी निदानावर शिक्कामोर्तब झाले. हृदयरोगतज्ञांच्या सल्ल्याने तिचे औषधोपचारही चालू झाले. पुढे तिच्या वडिलांचे निधन झाले. पण, स्वतःच्या दुर्धर आजाराला तोंड देत, सोनल पूर्वीसारखीच उत्साहात व हसतमुखाने काम करीत राहिली. त्यामुळे ती कधी आजारी वाटतच नसे. 

दोन वर्षांपूर्वी  हृदयरोग तज्ञ डॉक्टरांनी तिच्या हृदयावर शस्त्रक्रिया करून झडपा बदलण्याचा सल्ला दिला होता. ती शस्त्रक्रिया झाली असती, तर सोनल निश्चितच पुढे पंचवीस-तीस वर्षे तरी चांगले आयुष्य जगू शकली असती. शस्त्रक्रिया झाली नसती तरीही ती सहज दहा बारा वर्षे जगली असती. पण ती शस्त्रक्रिया काही कारणाने होऊ शकली नाही. अचानक दोन दिवस सोनल हॉस्पिटलमध्ये भर्ती होते काय आणि अचानक मृत्यू पावते काय, हे सगळं मी डॉक्टर असूनही मला पटवून घ्यायला अवघड जाते आहे. वैद्यकीय शास्त्र इतके पुढे गेलेले असतानाही आपण आपल्या जवळ वावरणाऱ्या व्यक्तीला वाचवू शकत नाही, हा सल आयुष्यभर मनांत राहणारच .

चार सहा दिवसापूर्वीच आमचे बोलणे झाले तेंव्हा सोनल अगदी खुषीत मला सांगत होती की तिच्या कुटुंबीयांनी एक नवीन flat घेतला होता आणि लवकरच ते सगळे तिथे राहायला जाणार होते. स्वत:च्या घरांत रहायला मिळण्याचे इतके छोटेसे सुखही बिचारीच्या नशिबात का नसावे? निदान तिच्या आत्म्याला तरी आता सुख-शांती लाभो,  हीच देवाजवळ प्रार्थना!

डॉक्टर स्वाती बापट