रविवार, १४ डिसेंबर, २०१४

पळा पळा, कोण पुढे पळे तो …

आज सकाळी दै. 'सकाळ' मध्ये एक मोठी जाहिरात वाचली. दोन ते सहा वयोगटातील मुलांच्यासाठी आयोजित केलेल्या "Kids Marathon" बद्दलची. एक बालरोगतज्ञ व समुपदेशक, सुजाण नागरिक आणि एकंदरीतच बालकांची हितचिंतक असल्याने माझी तळपायाची आग तडक मस्तकालाच गेली.

'Little Millenium' या नावाच्या शाळा चालविणाऱ्या 'Educomp' या संस्थेने आयोजित केलेली ही Marathon, 'लहान मुलांच्या लैंगिक शोषणाविरुद्ध' आहे, असे जाहिरातीत म्हटले होते. या Marathonला 'सकाळ टाईम्स' चा पाठिंबा असून 'अमानोरा पार्क टाऊन' ने त्यासाठी जागा उपलब्ध करून दिलेली आहे असेही या जाहिरातीत नमूद केलेले होते. 

लहान मुलांच्या सर्व समस्यांमध्ये 'बाललैंगिक शोषण' ही समस्या महत्वाची होती, आहे आणि पुढेही राहणार, यात शंका नाही. 'माहितीयुगा'च्या महतीने, अनेक वर्तमानपत्रांमधून आणि वाहिन्यांवर वरचेवर बाललैंगिक शोषणाच्या बातम्या झळकल्यामुळे,  हा एक 'ज्वलंत' प्रश्न आहे हे जनतेला अधिकाधिक जाणवू लागले आहे. लैंगिक शोषणाविरुद्ध जनजागृती आवश्यकच आहे. परंतु, बाललैंगिक शोषणाच्या समस्येविरुद्ध योजनाबद्ध लढा द्यायचा असेल तर लहान मुलांचे, त्यांच्या पालकांचे आणि शिक्षकांचे योग्य प्रबोधन सातत्याने होत राहणे आवश्यक आहे. तशी प्रबोधनपर व्याख्याने शाळा-शाळातून मी देत असते तसेच इतर बरेच डॉक्टर्स व समुपदेशकही देत असतात.

मला असा प्रश्न पडला की, "लहान मुलांच्या लैंगिक शोषणाविरुद्ध Marathon" असे,  सर्वसामान्यांच्या मनाला भिडेलसे कारण पुढे करून, दोन ते सहा वयोगटातील मुलांना पळायला लावण्यात ही संस्था काय साध्य करू पाहत असेल? यातून ना कुणाचे प्रबोधन होणार आहे ना शोषण करणाऱ्या व्यक्तींना आळा बसणार आहे. योग्य कारणासाठी घडवून आणली जाणारी ही एक अयोग्य कृती आहे आणि यात मोठा दिखाऊपणा आहे असे मला वाटले . 

या संस्थेच्या संकेतस्थळावरची माहिती वाचताच एक गोष्ट प्रकर्षाने माझ्या लक्षात आली. दोन ते सहा याच वयोगटातील मुलांसाठी उत्तर भारतातील अनेक शहरांमध्ये ही संस्था Little Millenium नावाच्या शाळा चालवते. अशी Little Millenium शाळा अजूनपर्यंत पुण्यात चालू झालेली नाही. मुलांच्या समस्यांमध्ये अग्रेसर असलेल्या एका ज्वलंत प्रश्नाचे कारण पुढे करून, मोठ्या खुबीने, जाहिरातबाजी करण्यासाठी लहान मुलांचाच वापर ही संस्था करू पाहत आहे. 
स्वतःच्या आर्थिक प्रगतीसाठी चाललेली या संस्थेची 'Marathon' दौड कोण आणि कशी थांबवणार?  

शनिवार, १३ डिसेंबर, २०१४

मातृभाषा

वीस ते तीस वयोगटातल्या, ज्यांची मातृभाषा मराठी आहे अशा अनेक आया, रोज आपापल्या बाळांना घेऊन माझ्याकडे येत असतात . माझ्या कानावर पडणारे त्यांचे बोलणे साधारणपणे हे असे असते:-
"डॉक्टर माझ्या बेबीला मी न्युट्रीशियस असं काय काय खायला देऊ?"
"डॉक बाळाला स्किन ट्रबल होणार नाही असं काहीतरी लोशन प्रिस्क्राइब करा ना, प्लीज"  किंवा 
"डॉक्टर, आज मॉर्निंगपासून त्याने चार वेळा वोमिटिंग केली आणि त्याच्या  लेग्जना स्वेलिंग आलय"
अशा मातांच्या मुलांची मातृभाषा नेमकी कुठली? 
उद्या या मुलांनी मातृभाषेत बोलावे असा आग्रह आपण धरला, तर ही मुले जी भाषा बोलतील, त्या भाषेला आपण कुठली भाषा म्हणणार? 

मंगळवार, ९ डिसेंबर, २०१४

Misfits

वरकरणी अगदी चटपटीत दिसणारी, पण शाळेच्या अभ्यासात खूप मागे पडलेली मुले बघितली की त्यांना कशी आणि  काय मदत करावी हे कळत नाही .  ही मुले कुठल्याच "diagnosis" मध्ये बसत नाहीत . ती मतीमंद नसतात, गतिंमंदही नसतात . त्याना LD म्हणता येत नाही , त्याना काही Metabolic, Physical किंवा chromosomal disability नसते . अशी ही बिचारी मुले एका शाळेतून दुसऱ्या शाळेत, एका बालरोगतज्ञा कडून दुसऱ्या बालरोगतज्ञाकडे आणि एका मानसशात्रज्ञा कडून दुसऱ्या मानसशात्रज्ञाकडे ढकलली जातात.  या सर्व प्रकारात वेळ जातो. त्या काळांत, शिक्षक या मुलांच्या मनाला लागेल असे खूप काही बोलत राहतात किवा शिक्षा देत राहतात. शाळेत आणि इतरत्रही बरोबरची मुले त्याना सतत चिडवतात आणि मग ही मुले कोमेजून जातात .  त्यातून एकदा का पालकांच्या मनात या मुलांबद्दल नकारात्मक भावना निर्माण झाली की  मग तर सगळंच बिघडतं. या मुलांच्या मनातली शिक्षणाबद्द्लची ओढच कमी होऊन जाते .  मुळांत आपल्या शिक्षण पद्धतीत अशा मुलांसाठी काही सोयच नाही , याचा फार त्रास होतो. अशा मुलांच्या मनाचा विचार करून त्यांच्या मनाला उभारी देऊन त्याना शिकवणे शक्य आहे. पण अशी मुलांची मने सांभाळणारे  शिक्षक आणायचे कुठून?   

रविवार, ७ डिसेंबर, २०१४

चुकीलाच क्रेडीट!

मागच्या महिन्याचे क्रेडीट कार्डचे बिल online भरताना माझ्याकडून काहीतरी चूक झाली . आता आर्थिक भुर्दंड पडणार हे निश्चित. पण आता तो पडणारच आहे तर एक विचार मनात येतो आहे. असा काही भरभक्कम दंड एकदा भरला की ते माझ्या मनाला लागणार आणि मग अशा चुका वरचेवर होऊ नयेत यासाठी मी जागरूक राहीन !

शनिवार, ६ डिसेंबर, २०१४

त्रासदायक भक्ती

शिखांच्या धार्मिक वस्तू विकणाऱ्यांच्या दोन टपऱ्या गेल्या काही दिवसांपासून माझ्या क्लिनिकच्या समोरच्या रस्त्यावर अनधिकृतरीत्या लागल्या आहेत. त्याच्या बरोबर समोर, पाच-सहा वर्षांपासून, एक असेच अनधिकृतपणे बांधलेले छोटेसे दत्ताचे देऊळ होते. त्या देवळाचा 'जीर्णोद्धार' नुकताच झाला. आज दत्तजयंतीचा मुहूर्त साधून मूर्तीची पुनर्स्थापनादेखील झाली. हे देऊळ तसे काही वर्षांपूर्वीच बांधलेले होते आणि काही पडझड वगैरेही झालेली नव्हती. तरीही त्याचा जीर्णोद्धार करावा असे कुणाच्यातरी मनात का आले असावे? बरं, देवळाचा जीर्णोद्धारही कदाचित अनधिकृतपणेच झाला असावा! भक्तांची  हीSS भलीमोठ्ठी रांग लागली होती दर्शनासाठी. शेजारी मंडप, लाऊडस्पीकरवर गाणी आणि प्रसादाचे जेवणही होतेच. रस्त्यावर गर्दी, वाहतुकीची कोंडी हे सर्व त्याबरोबर आलेच. अनधिकृतपणे रस्त्यावर दुकान उभे राहत असताना, देऊळ बांधताना अथवा त्याचा जीर्णोद्धार होताना, किंवा एकूणच अशा सर्व अनधिकृत कारवाया प्रशासनाच्या लक्षांत का येत नाहीत? या सगळ्या गोष्टी मलाच इतक्या त्रासदायक का वाटतात?